Luxuriusa ed illustra sa preschenta l’ovra musicala «Remas» da Mario Pacchioli, in veritabel cudesch cun cuverta alva e piz-pagina cotschna, la cuverta levamain raplada ed ils titels engravads. Sin las paginas las poesias sursilvanas ch’il chantautur da Rabius ha mess en musica, cun translaziuns tudestgas e franzosas, enramadas da fotografias ambientalas, da divers pleds introductivs e da curtas biografias dals singuls poets, e lura, traclà vi da la vart interna da la cuverta, il disc cumpact cun las chanzuns, er quel d’in bel cotschen bordó – propi ina cumparsa festiva che dat a l’ovra la parita d’in term bunamain istoric.

Tge ha lura Mario Pacchioli fatg, ch’ins po discurrer d’in term istoric? Metter poesias rumantschas en musica, quai n’è nagut straordinari, quai capita dapi decennis e decennis, ils ultims quarant’onns perfin en vestgadira modernistica americana. Geabain, il musicist e chantant che viva oz a Paris ha tschernì per sia schelta – per la gronda part poesias pli veglias, Giachen Hasper Muoth, Gion Cadieli, Gian Fontana, Alfons Tuor – propi in vestgì da classica chanson franzosa, embellì dad in orchester sinfonic. E quai è vairamain in novum.

Nua ch’il «pur suveran» era antruras disà da passar si en la seriusadad da vuschs virilas muntagnardas, vegnan ussa questas «remas» tradiziunalas cun in schlantsch frivol da citad mundana franzosa, regordond a la furiusadad d’in Gilbert Bécaud, a la cordialitad d’in Charles Aznavour, gea perfin al melodrama d’ina Edith Piaf. U lura a la beffardia d’in Georges Brassens. Passond per massa stils or da salas da ball, geabain, in pau attempadas, il foxtrot en «Romontschs», il menuett en la «Neiv da stad», il sprechgesang impressiunistic en «Il spuentegl», la polca en la «Cura radicala», la valse musette en «La tour e la tempiasta», il tango en «Il ranver».

Sa chapescha, cun lieunga nauscha pudess’ins renfatschar a Mario Pacchioli ch’el celebrescha lirica «démodée» en in ambient musical medemamain ord moda, senza propi nagin segn da vulair confruntar quella maschaida cun in ristg pli actual, cun experiments sonors pli moderns. El ch’ha demussà anc sin ses ultim agen album «Rispondas» dal 2009 in fin nas per texturas detg avantgardisticas!

Ma sco chanta Mario en «L’affonza», l’unica poesia ch’el ha scrit sez: «…las ragischs da miu temps lasch jeu buc extirpar». Sias ragischs èn sper la verva rumantscha er il belcanto talian, e quel sa lascha resentir tras a tras, ina vusch che dumogna massa registers, che frasescha giagliardamain, che zaclina e zaccagna, dond a questas «chansons romontschas» propi in agen bol, rinforzà apunta d’in setting nettamain classic. Sco ditg, insatge daltut nov! (Guarda er l’intervista da Corina Gustin cun Mario Pacchioli.)

Mario Pacchioli: Remas (Chasa Editura Rumantscha)
Text: B. Vigne, Turitg
Fotografia: (c) Ester Vonplon, mariopacchioli.com

La concurrenza è finida - grazia fitg a tut ils participants. Gieri Battaglia ha gudagnà ils tickets per il concert da sonda, ils 26 matg a las 19.30 a Cuera. Gratulaziuns e bun divertiment!