Da Flavia Hobi – Svetlana Munderich ei naschida e carschida si en Russia. Dapi 17 onns viva ella en Svizra a Turitg, nua ch’ella scriva pil mument vida sia lavur da master. E quei buc en russ ni tudestg, mobein per romontsch sursilvan.
L’emprema confruntaziun cul romontsch ei stau cuort suenter ch’ella ei vegnida en Svizra. Sin ina carta postala culs uoppens cantunals dalla Svizra ha Svetlana legiu il plaid Grischun sper Graubünden.
„Jeu sai aunc oz seregurdar da quella situaziun. Cu jeu hai legiu quei plaid ha miu um giu grond plascher ed ha detg che quei seigi romontsch. Aschia ei Grischun staus miu emprem plaid romontsch.“ Silsuenter ha ella mai pli emblidau il romontsch e semiau dad astgar studegiar quei lungatg. Suenter differents cuors en instituziuns publicas ed uras privatas ha Svetlana entschiet il studi da master en plurilinguitad e romontsch all’Universitad da Friburg.
Romontsch tuna enzaco sc’in dacasa per mei.
La fascinaziun vid’il lungatg romontsch ei per Svetlana grev dad explicar. „Ei constat semplamein tut. Romontsch tuna enzaco sc’in dacasa per mei.“ Ella empren romontsch dapi siat onns, ha denton il sentiment dad enconuscher biaras persunas gia sia entira veta.
Silla damonda tgei che seigi per ella il pli bi plaid romontsch manegia Svetlana: „Ei dat biars plaids romontschs che plaian a mi. Ei fuss donn da numnar mo in ni l’auter. Igl ei sc’ina canzun nua che mintga plaid ei impurtonts e senza quel vegn ei a rumper la melodia, vegn ei a muncar enzatgei.“
Buc muncar astgan sper il studi e las autras obligaziuns la gasetta La Quotidiana ed RTR. Era ses geniturs en Russia ni la cusrina che stat ell’Ucraina - e che muossi grond interess per il romontsch - san denton bia. Seigi quei davart la historia, la geografia, la veta culturala, scribentas e scribents ni canzuns romontschas. „Jeu sai buca sch’ei dat enzatgei tgei ch‘jeu hai buca raquintau ad els.“ E tuttina: „Ei dat mintgaton muments nua ch’ei maunca enzatgei. Lu teidlel jeu canzuns russas ni era ucraenas. Quei fa bein.“
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Tras il romontsch hagi ella empriu d’enconuscher bia glieud interessanta, tgei che seigi per ella inspiraziun e muossavia. Sper igl entir plascher che Svetlana ha cul romontsch seigi quel era igl emprem e sulet lungatg nua ch’ella ei vegnida pliras gadas a ses cunfins. „Igl ei in auter patertgar nua ch’il dialect gioga ina bia pli gronda rolla ch’il lungatg da standard. En miu lungatg-mumma ei quei il cuntrari.“ Dumignar sesez e da saver capir in’autra moda da patertgar arvi denton novs horizonts. „En quels muments sesenta ins bia pli libers e cunquei ventireivels.“
Gleiti siara Svetlana giu il studi all’Universitad a Friburg. „Las finamiras restan las medemas – astgar luvrar cul romontsch e semplamein haver plascher.“
Grond engraziament e vinavon bien success cun tut tes projects :)
Intervista: Flavia Hobi
Fotografia: (c) Svetlana Muderich
Suonda LATABLA!
Forsa er insatge per vus:
-
5 giadas quatter paraids Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. Nossa lingua è noss da chasa, uschia in bonmot.…
15 da december 20211477 giadas -
5 giadas sco chaun e giat Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E ch’i dat nundumbraivlas locuziuns e proverbis cun animals, quai…
04 da november 20211596 giadas -
Ursina – ina vusch che connectescha corp ed olma Da Benedetto Vigne - La chantautura sursilvana sesenta a Turitg ans surprenda cun ses segund portatun cumplessiv, l’album «When I Let Go».…
-
5 bels nums dad umens Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E che nums rumantschs èn bels, quai san era…