A la tschertga da l’ultim misteri

Da Benedetto Vigne - La conuschientscha definitiva na vegn l’uman mai a cuntanscher.

L’ultima sairada da son Silvester, la notg avant Bunmaun, cun in pèr amis ed amias a festivar la fin da l’onn vegl ed il cumenzament dal nov. Tranter els in fisicist da professiun, spezialisà en materias digitalas, computers e tut il climbim modern da quests dis. Sco cumplet laicist sin quests champs, n’haja strusch savì cunterdir a ses arguments, a sias formulas e formulaziuns. Ma tuttina haja mess sin maisa in tema che ma fatschenta actualmain, l’intelligenza artificiala numnadamain.

Robots capavels da resentir simpatias ed antipatias, amur e dolur?

Ils scienziats da quests dis discurran da las vistas realas d’in robot dal proxim futur che surpiglia tut las activitads umanas, inclus pensar e ponderar e planisar e torturar. Anzi, intgins postuleschan schizunt in’ autoconscienza da tals essers che savess senz’auter surpassar quella da nus solits umans. Ch’ils robots fissan capavels da resentir simpatias ed antipatias, amur e dolur - damai che l’autoconscienza na saja nagut auter ch’ina banala funcziun da sinapsas en il tscharvé.

Tge èsi da quintar da talas ipotesas?

Mes ami fisicher ha dà ina resposta diplomatica, manegiond ch’ils mainis giajan qua fitg dapart, e che la finala na fissi strusch pussaivel da demussar ina tala autoconscienza artificiala.

Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:

  • La Giuventetgna Rumantscha
    La Giuventetgna Rumantscha
  • Tel: 081 852 45 45
    Tel: 081 852 45 45
  • L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
    L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
  • Tel. 081 864 01 51
    Tel. 081 864 01 51
  • Shop online!
    Shop online!
  • Tel. 081 864 15 81
    Tel. 081 864 15 81
  • www.belain.ch
    www.belain.ch
  • Adüna bun - cafè grischun
    Adüna bun - cafè grischun
  • www.quartalingua.ch
    www.quartalingua.ch


Tschertgar il misteri da la vita è il vair senn da la vita

Jau hai renvià a la veglia teoria dal dualissem, argumentond che la vita consistia dad ina vart exteriura e dad ina interiura, e che quella interiura, ch’ins numnia magari «olma» tar il carstgaun, saja ensasez preschenta dapertut, er en la materia anorganica, e che quella «interiuradad» fetschia part dal misteri da la vita. Da vulair crear artificialmain in’instanza «dualica», quasi in golem, quai saja en fund in act da hybris a la moda da la tur da Babilonia. Anzi, da tschertgar il misteri da la vita, davent da l’autoconsczienza enfin tar il famus «urknall», il sfratg primar, quai saja la finala il vair senn da la vita.

Scuvrir en fund quests misteris, quai muntass er perder il senn da la vita. E perquai na vegnia l’uman er mai ad arrivar tar ina conuschientscha definitiva da la vita, saja quella fisica u quella psichica, exteriura u interiura: La scuverta definitiva fiss la fin.

E sco per suttastritgar tut quai haja clamà in mussament filosofic, quel dal «JAU». Il «JAU» – absolut, sulet, solitari, egocentric – exista mo in’unica giada sin quest mund. Danunder e daco che gist «JAU» sun vegnì, nundir nua che «JAU» vom – impussaivel da declerar. Anzi, ina dumonda che po crear sturnizi, in veritabel wahnsinn. I resta be il smirvegl sco alternativa, circa tenor lez haiku or da mes cudesch recent, il «diari giapunais»:

surstar quotidian
en l’univers infinit
il jau singular.

Text: B. Vigne, Turitg 
Emprima publicaziun: 2016
Fotografia: pexels.com


Suonda LATABLA!


Sustegnair

LATABLA è independenta e sa finanziescha tras sponsurs e donaturs

Vulais Vus sustegnair?

SUSTEGNAIR cun CHF 10.-


Forsa er insatge per vus:

 

Dar ina nota a questa contribuziun
(0 vuschs)
Benedetto Vigne

Autur LATABLA dapi avust 2016 - Benedetto Vigne è naschì en Italia (1951), creschì en Surses e viva dapi quarant’onns a Turitg. El scriva istorgias e chanzuns, el descriva suns e tuns e fa magari er in zic radio. De facto ha el scrit onns or recensiuns per la gasetta Tages-Anzeiger ed ha tgirà per RTR las emissiuns «La truvaglia» e «Las perlas». Ultra da quai fa el oz part da la gruppa da rock rumantscha-turitgaisa L_MAR.

Reclama:

CUMPRAR ONLINE:

Chaschöl da dschemberChaschöl da dschember
17-06-2019 19:35:30Mangiativas23.00 CHF/Kg
Po gnir retrat pro la Lesa, Lataria Engiadinaisa SA

Newsletter:

Adressa d'email:

Prenum:

Num:


POPULAR IN QUESTA CATEGORIA:

Il Project

30 da fanadur 2018

pinc e provocativ: Cura che ins entra in territori rumantsch na badan ins betg che ins è uss en il territori rumantsch: Ils nums dals lieus ed ils toponims èn...

5 giadas fitg fraid

14 da favrer 2018

Da Silvana Derungs (DRG) –  La lingua rumantscha è ritga, uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas – e da tut sias...

5 bellas chauras

10 da schaner 2018

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Oz datti tschintg bellas...

Jeu spetgel ...

05 da december 2017

Dad Annatina Nay - Duas figuras en in toc da teater da Samuel Beckett. Estragon e Wladimir sesanflan en in liug buc definau, sin in stradun, sper ina plonta. Els...

5 bellas dunnas

16 da matg 2018

Da Silvana Derungs (DRG) –  La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Per exempel datti bels prenums, nizzaivels betg mo...

La columna - Chi chi nu tschercha chatta

28 da november 2017

Da Fadrina Hofmann - L’uman es ün chatschader e ramassader. La cumprouva n’haja a chasa in fuorma da duos uffants chi chattan roba da tour e mütschir. Ün insaj? Voilà...

5 feghers Franzos

18 da fanadur 2018

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Per exempel quellas influenzadas...

La columna - Banadida telefomania

27 da matg 2020

Da Fadrina Hofmann - Chi nu cugnuoscha il mumaint da schoc scha’l telefonin es dandettamaing davent? Ed il sentimaint surleivgià cur ch’el cumpara darcheu? Il telefonin es dvanta nos cumpogn...

Go to top