Da Benedetto Vigne - La conuschientscha definitiva na vegn l’uman mai a cuntanscher.
L’ultima sairada da son Silvester, la notg avant Bunmaun, cun in pèr amis ed amias a festivar la fin da l’onn vegl ed il cumenzament dal nov. Tranter els in fisicist da professiun, spezialisà en materias digitalas, computers e tut il climbim modern da quests dis. Sco cumplet laicist sin quests champs, n’haja strusch savì cunterdir a ses arguments, a sias formulas e formulaziuns. Ma tuttina haja mess sin maisa in tema che ma fatschenta actualmain, l’intelligenza artificiala numnadamain.
Robots capavels da resentir simpatias ed antipatias, amur e dolur?
Ils scienziats da quests dis discurran da las vistas realas d’in robot dal proxim futur che surpiglia tut las activitads umanas, inclus pensar e ponderar e planisar e torturar. Anzi, intgins postuleschan schizunt in’ autoconscienza da tals essers che savess senz’auter surpassar quella da nus solits umans. Ch’ils robots fissan capavels da resentir simpatias ed antipatias, amur e dolur - damai che l’autoconscienza na saja nagut auter ch’ina banala funcziun da sinapsas en il tscharvé.
Tge èsi da quintar da talas ipotesas?
Mes ami fisicher ha dà ina resposta diplomatica, manegiond ch’ils mainis giajan qua fitg dapart, e che la finala na fissi strusch pussaivel da demussar ina tala autoconscienza artificiala.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Tschertgar il misteri da la vita è il vair senn da la vita
Jau hai renvià a la veglia teoria dal dualissem, argumentond che la vita consistia dad ina vart exteriura e dad ina interiura, e che quella interiura, ch’ins numnia magari «olma» tar il carstgaun, saja ensasez preschenta dapertut, er en la materia anorganica, e che quella «interiuradad» fetschia part dal misteri da la vita. Da vulair crear artificialmain in’instanza «dualica», quasi in golem, quai saja en fund in act da hybris a la moda da la tur da Babilonia. Anzi, da tschertgar il misteri da la vita, davent da l’autoconsczienza enfin tar il famus «urknall», il sfratg primar, quai saja la finala il vair senn da la vita.
Scuvrir en fund quests misteris, quai muntass er perder il senn da la vita. E perquai na vegnia l’uman er mai ad arrivar tar ina conuschientscha definitiva da la vita, saja quella fisica u quella psichica, exteriura u interiura: La scuverta definitiva fiss la fin.
E sco per suttastritgar tut quai haja clamà in mussament filosofic, quel dal «JAU». Il «JAU» – absolut, sulet, solitari, egocentric – exista mo in’unica giada sin quest mund. Danunder e daco che gist «JAU» sun vegnì, nundir nua che «JAU» vom – impussaivel da declerar. Anzi, ina dumonda che po crear sturnizi, in veritabel wahnsinn. I resta be il smirvegl sco alternativa, circa tenor lez haiku or da mes cudesch recent, il «diari giapunais»:
surstar quotidian
en l’univers infinit
il jau singular.
Text: B. Vigne, Turitg
Emprima publicaziun: 2016
Fotografia: pexels.com
Suonda LATABLA!
Forsa er insatge per vus:
-
5 giadas quatter paraids Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. Nossa lingua è noss da chasa, uschia in bonmot.…
15 da december 20211674 giadas -
5 giadas sco chaun e giat Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E ch’i dat nundumbraivlas locuziuns e proverbis cun animals, quai…
04 da november 20211768 giadas -
Ursina – ina vusch che connectescha corp ed olma Da Benedetto Vigne - La chantautura sursilvana sesenta a Turitg ans surprenda cun ses segund portatun cumplessiv, l’album «When I Let Go».…
-
5 bels nums dad umens Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E che nums rumantschs èn bels, quai san era…