Dad Annatina Nay – Tut ei empau auter al festival Buatsch. Atmosfera patschifica sin in bein puril, neginas fuolas, negin stress, ina tuor da siemis e spisas regiunalas. Il festival ei vegnius organisaus dil collectiv Tersnaus e menaus tras ils 2-4 d'uost 2019 sin in bein puril a Tersnaus en Lumnezia. Il festival Buatsch ei part dall’ exposiziun FUTUR - Co lein nus viver ellas muntognas? L’exposiziun ha liug duront in onn en l’entira Val Lumnezia. Davos il project stattan la fundaziun Cultura Lumnezia, la meinagestiun Anne-Louise Joël ed il curatur Michael Hiltbrunner. Differentas artistas e differents artists ord l’entira svizra ed igl exteriur sefatschentan cun la tematica dil futur da vitgs muntagnards. Els porschan ovras d’art en fuorma d’acziuns e scomis cun la populaziun indigena. Puspei viver ellas muntognas – fuss quei insumma in’opziun?

 

Tier la storscha viers Tersnaus spetgan entgins dil team Buatsch cun in rapid. Quel survescha sco bar e transport da bagascha. In braulio, tschun minutas a pei, in ulteriur caraun e treis muossavias pli tard, arriv’ins sil il bein puril dalla famiglia Albin – il liug dil festival Buatsch.

In festival cul num «Buatsch»?
All’entrada cumpr’ins in bigliet e survegn ina medaglia: in pign buatsch da gep suleraus en aur ch’ins sa pender entuorn culiez. Ei dat prezis directivs – pagar sa mintgin con ch’el ni ella vul. Sin meisa schai il budget dil festival – ei regia transparenza. Per tgi che sedecida dad aunc gidar last minute, dat ei ina gliesta per s’inscriver. Ei dat informaziuns davart il sistem dil festival – tgei ch’ei da far e suandar. Negins stumbels da cigarettas giun plaun sigl areal dil bein puril. Sil cup vegn scret il num, lavar giu la vischala sto mintgin sez, il campadi secatta ordvart sin pastira e la tualetta en nuegl. Tut ei empau auter - il Buatsch celebrescha l’amur el detagl. Igl ei vegniu baghegiau e creau cun engaschi. La tribuna che schai amiez il prau ei in construct rufinau. «Nus vein baghegiau dus dis vidlunder», tradescha in gidonter. Il pli cumplicau seigi ei stau da baghegiar il tetg. La tribuna penda ella preit ed il publicum dil buatsch gauda la pli biala vesta vi sin la Lumnezia su.

Collectiv Tersnaus
Il collectiv ei ina gruppa da giuvnas e giuvens che giogan cul patratg dad inagada vuler viver ellas muntognas. Oz dumbra ella rodund sis entochen diesch persunas. Entschiet hat tut circa avon in onn. L’emprema sentupada cul tema «Viver ellas muntognas» giu liug il zercladur 2018 a Tersnaus. Entochen ussa ha ei dau duas sentupadas a tala moda. La secunda ha giu liug il schaner 2019 ad Uors. Entgins dils participonts e dallas participontas vivan uss gia ellas muntognas, auters habiteschan en marcaus ni ella bassa. Els tuts siemian da forsa saver viver in di els cuolms. In dils iniziants dil project ei Leander Albin. El ei carschius si a Tersnaus sin in bein puril. Leander vesa il grond potenzial da loghens rurals oravontut en connex cul spazi da viver. Siu interess schai ella cumbinaziun dall’agricultura, dalla tradiziun da mistregns vegls e novas fuormas da habitar.

Buatsch ei in microvitg
La via viers igl areal da festival meina sper la «cuschina» vi, il clavau ei uss ustria e bar, lavar giu vischala san ins tier la staziun «Abwaschstrasse» dasperas e dretg da quella secatta la posta. Ina posta al festival? Al Buatsch san ins scriver brevs analogas. Mintga pèr uras vegn la scaffa da brevs svidada e las brevs repartidas. Ins ha il sentiment da secattar en in «micromund». Al Buatsch vegn celebrau e viviu nostalgia e communitad sin ina moda creativ-scharmanta. Turnar anavos tier gl’origin para dad esser in punct central – ils dalla bassa tuornan ellas muntognas. Visitadras e visitaders arrivan plitost da lunsch che damaneivel, mo era entginas persunas indigenas anflan quella fin d’jamna la via a Tersnaus.

Il programm ei pulpius e l’atmosfera lucca. Concerts e musica, cuors da jarvas curativas, baghegiar ina tuor da siemis, exposiziun da buatscha vid la preit avon nuegl, prelecziuns, diversas tschaveras da cuminonza e far uorden la dumengia endamaun. Ina fin d’jamna idillica per serecrear en micromund utopic. Il festival buatsch ei daveras ina pèdra el lidimer ch’ei ha valiu la peina da cattar.

Ulteriuras informaziuns

Festival: www.buats.ch

Program dall’exposiziun FUTUR:
https://culturalumnezia.ch/wp-content/uploads/2019/05/futur.-CasadAngel2019.pdf

Blog cun ulteriuras contribuziuns en connex cun l’exposiziun futur:
https://culturalumnezia.ch/blog/category/blog/

Purtret dil collectiv Tersnaus (tudestg):
https://culturalumnezia.ch/blog/ein-turm-aus-traeumen-am-buatsch-festival/


Text: Annatina Nay
Quei text cumpara igl uost 2019 medemamein en ina versiun meins detagliada sil blog FUTUR, Cultura Lumnezia.
Fotografia: © AVI Sliman Photography

Suonda LATABLA!

---

---

Forsa er insatge per vus:

---

Da Romana Ganzoni – Ultimamaing d’eir eu invidada a Tavo per ün talk. La discussiun ha gnü lö in occasiun dal tschöver da duonnas, ün’eivna avant l’evenimaint naziunal chi ha gnü ün success gigantesc. Las duos otras duonnas sül podium sun stattas üna politicra chantunala ed üna politicra regiunala. No eschan stattas d’accord in mincha singul punct. Solidarità. Spass. Empowerment! Tuotta saira.

Eu n’ha quintà tanter oter duos istorgias persunalas chi han gnü ün tschert resun.

1. La roba cul purtret chi s’ha da sai svess

Perche nu daja daplü duonnas illa politica ed ill’economia, perche nu daja daplüs boss feminins? Schmaladi sistem! Schmaladida ideologia! Istorgia! Tradiziun! Supressiun! Scandal! Hai, hai, quai eir. Eu per mia part prouv da schoglier problems svessa. Là ingio cha eu poss agir subit. In möd pragmatic. E schi fa rier: tant meglder. Eu crai vi da l’energia eminentamaing subersiva, creativa e deliberanta da l’umur e dal rier. Ed eu crai (sainza negar l’importanza dad instituziuns e sistems) vi da la forza da l’individuum.

Siand ch’eu d’eira lönch magistra e siand ch’eu n’ha realisà cha las mattas (diligiaintas) vaivan davo mincha examen attachas da panica («id es i mal», «eu n’ha sgüra üna nota na bastanta»), invezza cha’ls mats (ün zich main diligiaints) as vezzaivan cun gloriolas e milli sesers («id es i bainischem», «ingün problem»), siand cha’ls resultats d’eiran tuottafat viceversa, las mattas vaivan (in tendenza) tschintschers e’ls mats (in tendenza) traiers, siand cha las mattas nu’s sentivan amo adüna na meglder («mia media es listess…», «mia sour d’eira megldra»), invezza cha’ls mats d’eira cuntaints sco persics («yeah!»), siand cha quai es stat – eu repet! - üna tendenza (cun exepziuns s’inclegia) n’haja pro üna classa specialmaing adattada (e talentada cun good sense of humour) dit: Basta! Fertig! Schluss!

 

Mattas, eu nu vögl plü ingün lamentöz, ma gnanc’üna silba, uossa cumanzaivat a lodar sü a vo svessa in möd penibel ed exagierà in mincha lecziun, gnac’üna micla dubis o relativaziuns. E mats, da vo vöglia dubis! Eu vögl dudir da voss problems, mincha lecziun! Larmas! Spiegaziuns perche cha eir üna buna nota muossa cha vo nu d’eirat buns avuonda. Inferiurità!

 

Quista glieud giuvna d’eira fich per activitads teatralas e tuots e tuottas han partecipà e dramatisà chi d’eira la cana e mez.

Matta Lu. ha per exaimpel dit davo la prosma clausura, ch’ella saja persvasa cha quai saja i talmaing bain, cha ella pendarà sü l’examen sur seis let. Mat Li. invezza ha remarchà, cha el haja tschüf depressiuns daspö ch’el haja scoula pro mai, ma ch’el sapcha cha el nun haja merità meglder, ch’el haja imprais duos eivnas di e not, ma cha quai saja garanti darcheu ün duoar. Loser!, han dit las mattas.

Che rier! Che divertimaint! Ma i nu d’eira apunto be stincals e totlarias, nos psicodrama e l’exageraziun ha muossà exemplaricamaing, che tenutas chi impedischan (tendenzialmaing) a mats ed a mattas da sviluppar lur potenzial. Per ragiundscher cuntantezza esa però fich important dad activar las aignas forzas e da douvrar quellas. La magistra vess perquai eir da promouver adüna be las forzas e na intunar ils problems, ma quai es ün’otra istorgia…

2. La roba culla preparaziun

Mattas e duonnas sun tendenzialmaing ed in media plü diligiaintas e precisas, suvent preparadas (massa!) bain, suvent han però las preschantaziuns dad homens daplü – eu nom quai: Hüftschwung. Nonchalance. Per part eir suveranità. I nu fan in chotscha uschè svelt schi ston improvisar (excepziuns: adüna!). Perche? Ün punct essenzial es sgüra – sco cha üna studia reschnouva ha muossà sü – cha mats vegnan sbragits sü var ot voutas daplü sco mattas dürant l’infanzia. Ils mats imprendan fingià bod: Eu inscuntr impedimaints, na tuots chattan mias acziuns adüna ün hit (e quai sto essere listess), quai da conflicts, tschüf giò pel gnif e vegn inavant be listess. Ed implü….

Quai as quinta la prosma jada

Text: Romana Ganzoni
Fotografia: pexels.com

Suonda LATABLA!

---

---

Forsa er insatge per vus:

---