Da Romana Ganzoni – Ultimamaing d’eir eu invidada a Tavo per ün talk. La discussiun ha gnü lö in occasiun dal tschöver da duonnas, ün’eivna avant l’evenimaint naziunal chi ha gnü ün success gigantesc. Las duos otras duonnas sül podium sun stattas üna politicra chantunala ed üna politicra regiunala. No eschan stattas d’accord in mincha singul punct. Solidarità. Spass. Empowerment! Tuotta saira.
Eu n’ha quintà tanter oter duos istorgias persunalas chi han gnü ün tschert resun.
1. La roba cul purtret chi s’ha da sai svess
Perche nu daja daplü duonnas illa politica ed ill’economia, perche nu daja daplüs boss feminins? Schmaladi sistem! Schmaladida ideologia! Istorgia! Tradiziun! Supressiun! Scandal! Hai, hai, quai eir. Eu per mia part prouv da schoglier problems svessa. Là ingio cha eu poss agir subit. In möd pragmatic. E schi fa rier: tant meglder. Eu crai vi da l’energia eminentamaing subersiva, creativa e deliberanta da l’umur e dal rier. Ed eu crai (sainza negar l’importanza dad instituziuns e sistems) vi da la forza da l’individuum.
Siand ch’eu d’eira lönch magistra e siand ch’eu n’ha realisà cha las mattas (diligiaintas) vaivan davo mincha examen attachas da panica («id es i mal», «eu n’ha sgüra üna nota na bastanta»), invezza cha’ls mats (ün zich main diligiaints) as vezzaivan cun gloriolas e milli sesers («id es i bainischem», «ingün problem»), siand cha’ls resultats d’eiran tuottafat viceversa, las mattas vaivan (in tendenza) tschintschers e’ls mats (in tendenza) traiers, siand cha las mattas nu’s sentivan amo adüna na meglder («mia media es listess…», «mia sour d’eira megldra»), invezza cha’ls mats d’eira cuntaints sco persics («yeah!»), siand cha quai es stat – eu repet! - üna tendenza (cun exepziuns s’inclegia) n’haja pro üna classa specialmaing adattada (e talentada cun good sense of humour) dit: Basta! Fertig! Schluss!
Mattas, eu nu vögl plü ingün lamentöz, ma gnanc’üna silba, uossa cumanzaivat a lodar sü a vo svessa in möd penibel ed exagierà in mincha lecziun, gnac’üna micla dubis o relativaziuns. E mats, da vo vöglia dubis! Eu vögl dudir da voss problems, mincha lecziun! Larmas! Spiegaziuns perche cha eir üna buna nota muossa cha vo nu d’eirat buns avuonda. Inferiurità!
Quista glieud giuvna d’eira fich per activitads teatralas e tuots e tuottas han partecipà e dramatisà chi d’eira la cana e mez.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Matta Lu. ha per exaimpel dit davo la prosma clausura, ch’ella saja persvasa cha quai saja i talmaing bain, cha ella pendarà sü l’examen sur seis let. Mat Li. invezza ha remarchà, cha el haja tschüf depressiuns daspö ch’el haja scoula pro mai, ma ch’el sapcha cha el nun haja merità meglder, ch’el haja imprais duos eivnas di e not, ma cha quai saja garanti darcheu ün duoar. Loser!, han dit las mattas.
Che rier! Che divertimaint! Ma i nu d’eira apunto be stincals e totlarias, nos psicodrama e l’exageraziun ha muossà exemplaricamaing, che tenutas chi impedischan (tendenzialmaing) a mats ed a mattas da sviluppar lur potenzial. Per ragiundscher cuntantezza esa però fich important dad activar las aignas forzas e da douvrar quellas. La magistra vess perquai eir da promouver adüna be las forzas e na intunar ils problems, ma quai es ün’otra istorgia…
2. La roba culla preparaziun
Mattas e duonnas sun tendenzialmaing ed in media plü diligiaintas e precisas, suvent preparadas (massa!) bain, suvent han però las preschantaziuns dad homens daplü – eu nom quai: Hüftschwung. Nonchalance. Per part eir suveranità. I nu fan in chotscha uschè svelt schi ston improvisar (excepziuns: adüna!). Perche? Ün punct essenzial es sgüra – sco cha üna studia reschnouva ha muossà sü – cha mats vegnan sbragits sü var ot voutas daplü sco mattas dürant l’infanzia. Ils mats imprendan fingià bod: Eu inscuntr impedimaints, na tuots chattan mias acziuns adüna ün hit (e quai sto essere listess), quai da conflicts, tschüf giò pel gnif e vegn inavant be listess. Ed implü….
Quai as quinta la prosma jada
Text: Romana Ganzoni
Fotografia: pexels.com
Suonda LATABLA!
Forsa er insatge per vus:
-
«Plü ch’eu imprendaiva, damain ch’eu savaiva» - 15 minuts cul translatur rumantsch Walter Rosselli
Da Corina Gustin – Walter Rosselli, uriund tessinais, ha stübgià lingua e litteratura rumantscha a Friburg ed a Turich e translatescha cudeschs… -
«Oravontut plai lur humor a mi, quel ei fetg sco a Danmarc»
Da Flavia Hobi – Anne-Louise Kleberg Joël – tuna buc suenter in num romontsch, ella Rumantschia sesenta ella denton dacasa. Oriundamein dad Odense en… -
«Eu sun gnüda cunfruntada cun attachas in fuorma da telefons e chartas anonimas» - 15 minuts cun: Flurinda Raschèr
Da Corina Gustin – Duonnas pon suottascriver contracts ed as pon vestir sco ch'ellas lessan – quai tuna evidaint - pero nun… -
«Noss giat pareva adina dad avair nauscha luna ed era er uschiglio ina creativa pauc attractiva. Uschia è il giat Brutus naschì.» - 15 minuts cun: Yvonne Gienal
Da Corina Gustin – Ils Babulins e lur aventüras chi cumparan sco cudesch, cd, videos e dafatta sco app in tuot ils idioms ed in…
