Da Flavia Hobi - Mintgaton, sch’el hagi in tec mal il venter, lu mondi el sin tualetta e fetschi in pups e suenter seigi puspei bien. Perquei mondi el ussa sin tualetta a far in pups. Segir sun jeu buc la suletta ch’ei adina puspei surstada con aviarts ch’ils affons san esser. Quei buob da l’emprema classa ch’enconuscha mei atgnamein gnanc. Haveva el semplamein il basegn da raquintar quei, il basegn suenter attenziun ni leva el dar a mi in tip (engraziel fetg!), muossar tgei ch’el sa ni veramein restar en memoria cun sia historia? Jeu sai buc, en mintga cass ha el tut auter giu ch’il cac ellas caultschas cun menziunar quei enviers mei.
In cac ei tenor vocabularisursilvan.ch era ina „Umschreibung für etwas Wertloses“, eba „scheisse“, denton ston ins forsa esser precauts cun l’expressiun „wertlos“. Tgigiar, also „die Notdurft verrichten“ (ei viva il lungatg elevaus) funcziuna mo aschi ditg ch’il carstgaun maglia e beiba ed ha enzatgei el magun – e sch’el cala cun quei cala el in di era da viver. Pia ha quei buob schon sefatg en endretg: nus havein veramein meglier sche nus savein pupsar ni caccar, ed aunc meglier sin tualetta che sch’ei va en las caultschas.
Per tudestg svizzer drov’ins quell’expressiun era en connex cun tema, ina munconza da curascha ni malmadironza: „de het doch eifach de Gag in de Hose“ (per exempel in tip che finescha in techtelmechtel tras WhatsApp enstagl duront in discuors persunal). Tudestg da scartira fussi lu plitost „sich in die Hosen machen“ (per buc dir „scheissen“), eba buc saver tener anavos enzatgei plitost grusig, esser memia fleivels. Il tgierp ha gie enconuschenta- mein mintgaton tuttina aunc dapli pussonza che quei ch’ins ei cunscient – e quei eisi dad emprender, per puspei vegnir anavos sin quei buob.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Pia eisi decisiv da saver cura ch’i ei da schar giu las caultschas e tenor vocabularisursilvan.ch -
„Stuhl haben“ (per schar reviver il lungatg antiquau). Ed entscheiver da buc haver il cac ellas caultschas san ins ensasez schon baul. Jeu crei jeu emblidel mai pli ina scena en il parc da Tivoli a Ljubljana nua che mia collega da viadi ed jeu levan in tec palandrar.
Leu hai jeu per l’emprema gada en mia veta viu sco ch’ina mumma (ni jeu supponel ch’ei era la mumma) ha teniu siu pop pign sur in canaster da miarda public, il pop cun tgil blut. E quei buc mo in cuort mument, na matei ch’ella ha spitgau entginas minutas tochen ch’el ha fatg siu cac, sche insumma. Caccar va doch buc sin camond e sch’ins ei in heimscheisser grad so- wieso buc (probabel ch’ei sa schon esser pli pratic dad esser in public-scheisser!?). Nus ha- vein lu secapescha buc saviu mirar tier memia fetg - mo gie, per esser sincera hai duvrau siu temps tochen che nus essan serevegnidas dil rir.
En mintga cass ei emprender co, nua e cura da far cac segir negin cac. E tgi sa, forsa ha quei pop che ha trenau da sesvidar el canaster da miarda public gia avon che ir a pei pli tard in- agada veramein pli pauc il cac ellas caultschas - tgei che savess segir esser da gronda valeta.
Text: Flavia Hobi
Fotografia: pexels.com
Suonda LATABLA!
-
5 giadas quatter paraids Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. Nossa lingua è noss da chasa, uschia in bonmot.…
15 da december 20211667 giadas -
5 giadas sco chaun e giat Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E ch’i dat nundumbraivlas locuziuns e proverbis cun animals, quai…
04 da november 20211765 giadas -
Ursina – ina vusch che connectescha corp ed olma Da Benedetto Vigne - La chantautura sursilvana sesenta a Turitg ans surprenda cun ses segund portatun cumplessiv, l’album «When I Let Go».…
-
5 bels nums dad umens Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E che nums rumantschs èn bels, quai san era…