Dad Annatina Nay - Liunguriala ei il mument cura che l’uriala ei liunga – cura ins vuless bugen ch’il temps vargass pli dabot, perquei ch’ins tegn bunamein buca ora il temps che para aschi liungs. Cura haveis vus giu la davosa gada lungurus? Veis vus insumma mintgaton lungurus? Per mei hai jeu anflau massa recepts encunter liunguriala – aschia ch’jeu arrivel quasi mai tiel punct nua ch’jeu stoi dir: „Jeu hai lungurus!“ Forsa fuss ei denton mintgaton tuttina bien dad haver lungurus. Forsa mo per in cuort mument.

Lungurus hai jeu gia daditg buca pli giu. Ei marscha savens ton e sch’ei marscha buc, lu fetsch jeu marschar – in, dus messadis ni sms cheu – in telefon tscheu – enzatgi ha bein adina temps – da beiber in caffè – dad ir a kino – da far sport – da dar ina paterlada. E sche negin ha temps dun jeu in sguard sin facebook – ni instagramm per mirar tgei che marscha el mund da mes amitgs virtuals – e sche jeu hai liquidau quei, lu sai aunc adina leger novitads online! Dapi ch’jeu hai in smartphone hai jeu strusch temps da star patschific sin canapè e leger in cudisch. Igl entir mund schai en mes mauns, mia detta tacca vid igl apparat e decida tgei che marscha en quei mument. Quei ein las reglas dil giug virtual!

„Pokémon tgei?“

Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:

  • www.quartalingua.ch
    www.quartalingua.ch
  • Adüna bun - cafè grischun
    Adüna bun - cafè grischun
  • Tel: 081 852 45 45
    Tel: 081 852 45 45
  • Tel. 081 864 15 81
    Tel. 081 864 15 81
  • Tel. 081 864 01 51
    Tel. 081 864 01 51
  • Shop online!
    Shop online!
  • L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
    L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
  • La Giuventetgna Rumantscha
    La Giuventetgna Rumantscha
  • www.belain.ch
    www.belain.ch


Avon entgins dis sun jeu ida a spass cun in’amitga. Sin in liung mir en in parc sesevan rodund trenta giuvnas e giuvens che miravan pitgiv sil display da lur telefonins. Els miravan, observavan e spitgavan. „Quels han segir lungurus. Tgei fan tons giuvenils pomai en quei liug? Negin che discuora in cun l’auter – igl ei ruasseivel e freid.“, hai jeu remarcau. Mia amitga ha mirau sin mei e ha rispundiu: „Probablamein giogan quels Pokémon Go!“ „Pokémon tgei?“, hai jeu dumandau. „In niev giug ch’ins gioga cul telefonin. Ti vas alla tscherca da Pokémons ed emprovas da pigliar els! E lu ston ins aunc rimnar differentas caussas, sco per exepel ovs.“ „Aha!“ Il giug perschuada buca diltut mei. „Forsa dess jeu quei giug sch’jeu havess lungurus. Mo gliez hai jeu gie mai!“ „Silmeins van quels giuvenils giuado e gioghan cun auters enstagl da star a casa avon il computer“, manegia mi’amitga.

„Quei ei tuttina in curios giug“, rispundel jeu.

In auter di traplel jeu memezza co jeu mon da via giu cul telefonin enta maun. Jeu mirel pitgiv e concentrau sil display. Dus giuvenils cloman suenter a mi: „Vus, vus!“. Jeu semeinel e sun surstada ch’els han manegiau mei. In damonda: „Dies vus era Pokémon Go?“ Tschel aschunta: „Nus vein anflau in Avatar – gest cheu speras. E buc lunsch da cheu datti aunc in secund!“ „Nana, jeu gioghel buc il giug da Pokémons! Mo, jeu giavischel a vus dus bien succes!“. Ils giuvens surrin e miran puspei sin lur telefonin ed jeu sperel ch’il Pokémon banduni beingleiti miu mintgadi.

Tic – tac…

Jeu mon vinavon da via giu e seregordel fleivlamein vid il sentiment ch’jeu vevel enqualgadas la dumengia suentermiezdi da plievgia sco buoba. Negin era dentuorn – ils fargliuns buca a casa – ella televisiun negins films interessants – ils cudischs sin cruna gia daditg legi – internet e telefonins deva ei buc. In sentiment sco sch’il temps stess eri, sco sch’jeu udess a passar las secundas tras in retardader. Tic – tac! Plitsch – platsch. Mintga singul daguot che curdava sin tetg. En quels muments lasch jeu propi encrescher per quei temps – e giavischel dad haver ozildi pli savens lungurus.

Text: A. Nay, Turitg
Emprima publicaziun: 2016
Fotografia: www.pexels.com

Suonda LATABLA!


Sustegnair

LATABLA è independenta e sa finanziescha tras sponsurs e donaturs

Vulais Vus sustegnair?

SUSTEGNAIR cun CHF 10.-


Dad Alina Müller (Giuru) - True Detective, House of Cards, Homeland, Grey’s Anatomy, Game of Thrones, 13 Reasons Why, e cetera, e cetera, e cetera. Probabel as pudessa implir üna pruna Quotidianas be cun titels da serias chi sun cumparüdas i’ls ultims ons. Ün boom schnuaivel.

Ma che mâ sun serias insomma?

Serias sun istorgias lunghischmas chi vegnan preschantadas als spectaturs in purziuns da plus-minus ün’ura. Ed uschè as tira quai lura sur plüssas episodas, la quantità da las qualas as disferenzchescha fich tuot tenor che seria chi’s guarda. I dà da quellas sco „Gute Zeiten, schechte Zeiten“, chi vegnan emissas daspö üna mezza eternità (voul dir daspö il 1992) da lündeschdi fin venderdi sün ün emettur privat germanais. Dimena esa be logic cha „Gute Zeiten, schlechte Zeiten“ quinta hozindi totalmaing fingià raduond 6000 episodas. Otras serias sco per exaimpel „True Detective“ han 16 episodas. Bleras istorgias vegnan quintadas cun grond talent per plazzar üna dosa da tensiun ideala per chi nu’s perda il buonder.

Co vaja inavant?

Eu nu’m cugnuosch insè oura zuond bain in quel metier, voul dir eu n’ha vis duos, trais serias e nu less pretender ch’eu n’haja inclet tuot inter ed intrat. Ma eu stögl confessar, ch’eu n’ha eir già passantà l’üna o l’otra not davant meis laptop per savair co chi va inavant e n’ha guardà ün’episoda davo tschella. Ed eu nu sun ingüna rarità in meis contuorn. Perquai cha, sco bleras otras robas eir, tuot las episodas da las serias plü veglias sun quasi adüna disponiblas schi‘s ha access a l’internet. Però per tuot quels chi han uossa cret ch’eu fetscha üna decleraziun d’amur a las serias: nop.

Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:

  • Tel: 081 852 45 45
    Tel: 081 852 45 45
  • www.quartalingua.ch
    www.quartalingua.ch
  • Tel. 081 864 01 51
    Tel. 081 864 01 51
  • La Giuventetgna Rumantscha
    La Giuventetgna Rumantscha
  • Adüna bun - cafè grischun
    Adüna bun - cafè grischun
  • www.belain.ch
    www.belain.ch
  • Shop online!
    Shop online!
  • L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
    L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
  • Tel. 081 864 15 81
    Tel. 081 864 15 81


Verer adüna insembel sco pêrin


Dimpersè: Daspö üna pezza observa a reguard serias ün nouv fenomen. Üna pruna pêrins in meis contuorn cumainzan a verer üna nouva seria insembel. Lura as impromettna dürant üna fasa romantica da supprimer lur bsögn intern da savair che chi capita illa prosma episoda e da verer adüna be insembel la segua. Abstinenza 2017, per uschè dir.

In ün temp chi spordscha adüna, dapertuot tuot quai chi‘s less güsta avair esa mettain propcha ün act chi demuossa üna gronda voluntà da’s dostar da gnir surmanats. O forsa esa simplamaing eir be ün pa „gugus e pseudoromantic“? Ed eir quia darcheu la resposta simpla, chi va bod adüna e chi’d es in fuond tuot buna: viver e lascher viver, cun o sainza Netflix ed abstinenza da serias.

Text: A. Müller, Giuru
Fotografia: LATABLA


Suonda LATABLA!

Da Fadrina Hofmann - 
In meis manster stuvess eu cugnuoscher tuot las medias socialas importantas chi dà. Mo daplü co Facebook nu rabla propi nan. Per furtüna n’haja uffants chi san declerar tuot.

D’incuort n’haja gnü ün cuors da perfecziunamaint cul tema „purtretar üna persuna in möd creativ“. Spettà n’haja ün cuors da scriver, mo a la fin finala n’haja eir amo imprais a chapir Snapchat. Snapchat es para il mez da communicaziun nr. 1 dals giuvenils. Üna jada d’eira quai Facebook, però daspö cha lur genituors e dafatta nona e bazegner sun eir sün Facebook, nun han ils giuvens plü interess da quista plattafuorma. Snapchat es natüralmaing eir sco fat per giuvenils. In fuond es quista „app“ ün giovaret, sco ch’eu n’ha stuvü constattar. I’s po trametter fotografias o filmins e chats chi svanischan davo 24 uras darcheu. Fich pratic. I dà tschients da purtretins, spruhs e figüras – uschedits avatars - chi’s po eir amo integrar in seis messagi. I’s po disegnar laint cul daint, scriver sül purtret, decorar l’aigna fotografia o chargiar giò roba dal internet. Cuort: Id es ün muond dapersai.

Ingün problem pels pitschens
A mai han dat in ögl duos robas: 1) da meis contacts aint il telefonin sun be persunas suot 30 ons pro Snapchat. 2) quist giovaret es amo tuot divertent. La lezcha da descriver üna collega schurnalista da mai a man da Snapchat d’eira colliada cun risadas. In congual cun meis uffants haja però dovrà ün mumaint fin ch’eu n’ha chapi tuot las funcziuns da Snapchat. Quai nun ha nemia da chefar cun quai cha meis uffants vessan ün agen telefonin o cugnuschessan Snapchat. Anzi. Els vegnan educats scha pussibel sainza mezs electronics, cun bleras activitats i’l liber, cun far sport, musica, disegnar e zambriar. E listess: Cur ch’eu n’ha muossà als uffants la app per declerar che chi d’eira mia lezcha quel di, han els svessa eir vuglü provar oura ed han realisà be subit co cha tuot funcziuna. Ils uffants han ot e ses ons.... 

Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:

  • www.quartalingua.ch
    www.quartalingua.ch
  • Adüna bun - cafè grischun
    Adüna bun - cafè grischun
  • Tel: 081 852 45 45
    Tel: 081 852 45 45
  • Tel. 081 864 15 81
    Tel. 081 864 15 81
  • L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
    L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
  • www.belain.ch
    www.belain.ch
  • Shop online!
    Shop online!
  • La Giuventetgna Rumantscha
    La Giuventetgna Rumantscha
  • Tel. 081 864 01 51
    Tel. 081 864 01 51


Differenza da milleni?
Hm, dingionder gnarà quist dun natüral da la generaziun giuvna d’incleger ils mezs electronics? Para es quai propi ün fenomen pro’ls uffants nats davo il milleni. Cler, els creschan sü cun i-phone e cumpagnia, ma meis uffants han vairamaing be ün savair passiv. E listess nun esa da declerar ad els nöa schi vain ün nouv „giovaret“ à la Snapchat. 

Ingüna tschüblarotta
Pervi da meis manster sco schurnalista n’haja stuvü far ün account da Facebook avant ün pêr ons, id es segui Twitter –eir sün cumond da l’etascha da schefs. Facebook douvra uossa bod mincha di per publichar las versiuns scurznidas da meis artichels e per verer che cha meis 454 amis han da communichar. 454 amis tuna bain grondius, o? Twitter nun es invezza propi meis cas. Forsa suna eir massa plufra per quista plattafuorma da social media. Eu nun ha mai fat il sforz d’incleger ils sistem cun quistas saivinas – hashtags – ed eu nu perseguitesch neir na ad oters „tschüblarots“. Per dir la vardà: Eu nun ha simplamaing neir na temp per tuot quista communicaziun sociala. Eu n’ha da far avuonda culla communicaziun illa vita reala. 

Basta, scha’l prossem s-chalin in meis manster vess dad esser da communichar via Snapchat suna uossa preparada. E schi vegnan pro eir amo Instagram e co. possa amo adüna dumandar agüd pro meis uffants. 

Text: Fadrina Hofmann, Scuol
Fotografia: www.pexels.com (CC0)


Suonda LATABLA!


Forsa er insatge per Vus:

5 giadas quatter paraids

5 giadas quatter paraids

15 da december 2021

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus....

5 giadas sco chaun e giat

5 giadas sco chaun e giat

04 da november 2021

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga. Quai savain nus. E...


Dad Annatina Nay - Liunguriala ei il mument cura che l’uriala ei liunga – cura ins vuless bugen ch’il temps vargass pli dabot, perquei ch’ins tegn bunamein buca ora il temps che para aschi liungs. Cura haveis vus giu la davosa gada lungurus? Veis vus insumma mintgaton lungurus? Per mei hai jeu anflau massa recepts encunter liunguriala – aschia ch’jeu arrivel quasi mai tiel punct nua ch’jeu stoi dir: „Jeu hai lungurus!“ Forsa fuss ei denton mintgaton tuttina bien dad haver lungurus. Forsa mo per in cuort mument.

Lungurus hai jeu gia daditg buca pli giu. Ei marscha savens ton e sch’ei marscha buc, lu fetsch jeu marschar – in, dus messadis ni sms cheu – in telefon tscheu – enzatgi ha bein adina temps – da beiber in caffè – dad ir a kino – da far sport – da dar ina paterlada. E sche negin ha temps dun jeu in sguard sin facebook – ni instagramm per mirar tgei che marscha el mund da mes amitgs virtuals – e sche jeu hai liquidau quei, lu sai aunc adina leger novitads online! Dapi ch’jeu hai in smartphone hai jeu strusch temps da star patschific sin canapè e leger in cudisch. Igl entir mund schai en mes mauns, mia detta tacca vid igl apparat e decida tgei che marscha en quei mument. Quei ein las reglas dil giug virtual!

„Pokémon tgei?“

Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:

  • Tel. 081 864 15 81
    Tel. 081 864 15 81
  • Tel. 081 864 01 51
    Tel. 081 864 01 51
  • www.quartalingua.ch
    www.quartalingua.ch
  • L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
    L’Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun
  • www.belain.ch
    www.belain.ch
  • Shop online!
    Shop online!
  • Adüna bun - cafè grischun
    Adüna bun - cafè grischun
  • La Giuventetgna Rumantscha
    La Giuventetgna Rumantscha
  • Tel: 081 852 45 45
    Tel: 081 852 45 45


Avon entgins dis sun jeu ida a spass cun in’amitga. Sin in liung mir en in parc sesevan rodund trenta giuvnas e giuvens che miravan pitgiv sil display da lur telefonins. Els miravan, observavan e spitgavan. „Quels han segir lungurus. Tgei fan tons giuvenils pomai en quei liug? Negin che discuora in cun l’auter – igl ei ruasseivel e freid.“, hai jeu remarcau. Mia amitga ha mirau sin mei e ha rispundiu: „Probablamein giogan quels Pokémon Go!“ „Pokémon tgei?“, hai jeu dumandau. „In niev giug ch’ins gioga cul telefonin. Ti vas alla tscherca da Pokémons ed emprovas da pigliar els! E lu ston ins aunc rimnar differentas caussas, sco per exepel ovs.“ „Aha!“ Il giug perschuada buca diltut mei. „Forsa dess jeu quei giug sch’jeu havess lungurus. Mo gliez hai jeu gie mai!“ „Silmeins van quels giuvenils giuado e gioghan cun auters enstagl da star a casa avon il computer“, manegia mi’amitga.

„Quei ei tuttina in curios giug“, rispundel jeu.

In auter di traplel jeu memezza co jeu mon da via giu cul telefonin enta maun. Jeu mirel pitgiv e concentrau sil display. Dus giuvenils cloman suenter a mi: „Vus, vus!“. Jeu semeinel e sun surstada ch’els han manegiau mei. In damonda: „Dies vus era Pokémon Go?“ Tschel aschunta: „Nus vein anflau in Avatar – gest cheu speras. E buc lunsch da cheu datti aunc in secund!“ „Nana, jeu gioghel buc il giug da Pokémons! Mo, jeu giavischel a vus dus bien succes!“. Ils giuvens surrin e miran puspei sin lur telefonin ed jeu sperel ch’il Pokémon banduni beingleiti miu mintgadi.

Tic – tac…

Jeu mon vinavon da via giu e seregordel fleivlamein vid il sentiment ch’jeu vevel enqualgadas la dumengia suentermiezdi da plievgia sco buoba. Negin era dentuorn – ils fargliuns buca a casa – ella televisiun negins films interessants – ils cudischs sin cruna gia daditg legi – internet e telefonins deva ei buc. In sentiment sco sch’il temps stess eri, sco sch’jeu udess a passar las secundas tras in retardader. Tic – tac! Plitsch – platsch. Mintga singul daguot che curdava sin tetg. En quels muments lasch jeu propi encrescher per quei temps – e giavischel dad haver ozildi pli savens lungurus.

Text: A. Nay, Turitg
Fotografia: www.pexels.com


FA PART, commentescha sutvart! 

+++ Il spiert da cuminanza è important ed uschia è mintgin bainvegni da sviluppar quist project cun nus; Igl è pussaivel da registrar events e nus publitgain Vossas novitads. Scha vus avais gust da contribuir in artitgel ans pudais trametter in e-mail sin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 

Forsa er insatge per Vus:


Reclama:

Newsletter:

Adressa d'email:

Prenum:

Num:


POPULAR IN QUESTA CATEGORIA:

Il Project

30 da fanadur 2018

pinc e provocativ: Cura che ins entra in territori rumantsch na badan ins betg che ins è uss en il territori rumantsch: Ils nums dals lieus ed ils toponims èn...

5 giadas fitg fraid

14 da favrer 2018

Da Silvana Derungs (DRG) –  La lingua rumantscha è ritga, uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas – e da tut sias...

5 bellas chauras

10 da schaner 2018

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Oz datti tschintg bellas...

Jeu spetgel ...

05 da december 2017

Dad Annatina Nay - Duas figuras en in toc da teater da Samuel Beckett. Estragon e Wladimir sesanflan en in liug buc definau, sin in stradun, sper ina plonta. Els...

5 bellas dunnas

16 da matg 2018

Da Silvana Derungs (DRG) –  La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Per exempel datti bels prenums, nizzaivels betg mo...

La columna - Chi chi nu tschercha chatta

28 da november 2017

Da Fadrina Hofmann - L’uman es ün chatschader e ramassader. La cumprouva n’haja a chasa in fuorma da duos uffants chi chattan roba da tour e mütschir. Ün insaj? Voilà...

5 feghers Franzos

18 da fanadur 2018

Da Silvana Derungs (DRG) – La lingua rumantscha è ritga – uschè ritga che nus pudessan atgnamain ans servir pli savens da sias bellezzas e ritgezzas. Per exempel quellas influenzadas...

La columna - Banadida telefomania

27 da matg 2020

Da Fadrina Hofmann - Chi nu cugnuoscha il mumaint da schoc scha’l telefonin es dandettamaing davent? Ed il sentimaint surleivgià cur ch’el cumpara darcheu? Il telefonin es dvanta nos cumpogn...

Go to top