Da Rest Giacun Dermont -
In dals pli vegls mitos enconuschents en la cultura occidentala è l’existenza dad unicorns. L’idea chi pudessan exister creatiras da tarabla talmain fantasticas giascha profund en la conscienza umana. I dà biologs che sustegnan ina tesa ordvart interessanta davart l’origin da quest mitos remarchabel. 

Danunder deriva mo l’idea chi pudessan exister chavals cun corna? L’origin dal mitos da l’unicorn è bler pli vegl che las istorgias ed ils comics da Walt Disney ans suggereschan. En las tarablas da Grimm, che pon vegnir consideradas sco ierta culturala da gronda muntada, gieua l’unicorn già ina rolla impurtanta. Tenor la scienza archeologica n’hai mai dà in chavagl cun in corn, ma l’idea d’ina tala creatira da fantasia è probablamain bler pli veglia che quai ch’ins ha pudì supponir enfin ussa.

Savida che sa mantegna durant tschentaners

Ils frars Grimm n’ans indicheschan deplorablamain betg exactas funtaunas da lur istorgias. Malgrà las eventualas inspiraziuns fantasticas d’in dals frars „n’èn tarablas e mitos a la fin nagut auter ch’experienzas da la sort umana creadas e furmadas, dadas enavant entras ils tschentaners“ (E.Aeppli, Der Traum...). L’istorgia dal schnederin valurus cumpiglia in unicorn. Vuland attachar il schnederin resta l’unicorn pitgà cun ses corn en in bostg. Er ils filosofs grecs discurran d’unicorns.

In unicorn sco animal da chasa

Pir il possess d’animals ha possibilità a l’uman d‘extrar or da ses esser nomadic e da daventar chasans. Senza las restanzas organicas d’animals na fissi mai stà pussaivel da cumenzar a cultivar plantas ed erbas. Bainspert suenter la domesticaziun dals emprims lufs han ils umans cumenzà a tscherchar animals da meglier niz. Uschia è la tratga da biestga naschida cun la domesticaziun dals bovs selvadis en il territori da l’odierna Arabia. Anc pli adattada che la vacha per domesticar fiss stada l’antilopa d’oryx; in animal cun atgnadads admirablas. Il clima preferì da l’antilopa d’oryx è chaud e sitg, ses basegn da baiver sumaglia a quel dad in camel. Cun sia grondezza e cunzunt cun ses corns impressiunants cumbatta ella cun success liuns, tant ch’ins vess pudì tegnair daplirs dels. L’antilopa d’oryx è dentant enfin oz restada ina creatira che na s’ha mai laschà domesticar. Ella è pronta, perfin en perschunadad umana, da desister sin mintga emprova da rumper sia veglia. Ella è pronta da murir da la said per sia libertad. Perquai è‘la libra.

Imaginaziun dultscha versus realità crudela

Che contrast cun chans e giats e chavals. U giaglinas. Vachas domestitgadas perencunter èn sa sviluppadas per nos grond profit. Nus (ed auters) las avain tratgas ad animals d’auta prestaziun. Las vachas las pli profitablas sa rechattan ironicamain en l’Arabia saudita. Quellas vachas na vesan en lur vita mai ina pastgira e vegnan pavladas unicamain cun pavel concentrà. Er en Svizra vegnan vachas nezegiadas a moda intensiva per la producziun da charn e latg.

Quant ipocritic (engl.: hypocritical) èsi en quest connex d’esser schocà da cumbats da taurs en las arenas da la peninsla iberica. I vegn tschessentà il fatg ch’ils taurs spagnols gaudan almain ina tratga d’auta qualità, er sch‘els vegnan mazzads a moda crudela. Il torrero Victor Barrio ch’è mort questa stad tras in culp d’in taur è vegnì surchargià postum cun gomias da glieud da l’entir mund. Er en Svizra hai dà talas reacziuns, tar nus, nua che la majoritad dals vadels masculins vegnan battegiads cul num „Mast“.


Fotografia: https://www.pexels.com (CC0)
Text: Rest Giacun Dermont, Cuira
Emprima publicaziun: 2016

 

►FA PART! Commentescha sutvart! +++ Il spiert da cuminanza è important ed uschia è mintgin bainvegni da sviluppar quist project cun nus; Igl è pussaivel da registrar events e nus publitgain Vossas novitads. Scha vus avais gust da contribuir in artitgel ans pudais trametter in e-mail sin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Da Rest Giacun Dermont -
In dals pli vegls mitos enconuschents en la cultura occidentala è l’existenza dad unicorns. L’idea chi pudessan exister creatiras da tarabla talmain fantasticas giascha profund en la conscienza umana. I dà biologs che sustegnan ina tesa ordvart interessanta davart l’origin da quest mitos remarchabel.

Danunder deriva mo l’idea chi pudessan exister chavals cun corna? L’origin dal mitos da l’unicorn è bler pli vegl che las istorgias ed ils comics da Walt Disney ans suggereschan. En las tarablas da Grimm, che pon vegnir consideradas sco ierta culturala da gronda muntada, gieua l’unicorn già ina rolla impurtanta. Tenor la scienza archeologica n’hai mai dà in chavagl cun in corn, ma l’idea d’ina tala creatira da fantasia è probablamain bler pli veglia che quai ch’ins ha pudì supponir enfin ussa.

Savida che sa mantegna durant tschentaners

Ils frars Grimm n’ans indicheschan deplorablamain betg exactas funtaunas da lur istorgias. Malgrà las eventualas inspiraziuns fantasticas d’in dals frars „n’èn tarablas e mitos a la fin nagut auter ch’experienzas da la sort umana creadas e furmadas, dadas enavant entras ils tschentaners“ (E.Aeppli, Der Traum...). L’istorgia dal schnederin valurus cumpiglia in unicorn. Vuland attachar il schnederin resta l’unicorn pitgà cun ses corn en in bostg. Er ils filosofs grecs discurran d’unicorns.

In unicorn sco animal da chasa

Pir il possess d’animals ha possibilità a l’uman d‘extrar or da ses esser nomadic e da daventar chasans. Senza las restanzas organicas d’animals na fissi mai stà pussaivel da cumenzar a cultivar plantas ed erbas. Bainspert suenter la domesticaziun dals emprims lufs han ils umans cumenzà a tscherchar animals da meglier niz. Uschia è la tratga da biestga naschida cun la domesticaziun dals bovs selvadis en il territori da l’odierna Arabia. Anc pli adattada che la vacha per domesticar fiss stada l’antilopa d’oryx; in animal cun atgnadads admirablas. Il clima preferì da l’antilopa d’oryx è chaud e sitg, ses basegn da baiver sumaglia a quel dad in camel. Cun sia grondezza e cunzunt cun ses corns impressiunants cumbatta ella cun success liuns, tant ch’ins vess pudì tegnair daplirs dels. L’antilopa d’oryx è dentant enfin oz restada ina creatira che na s’ha mai laschà domesticar. Ella è pronta, perfin en perschunadad umana, da desister sin mintga emprova da rumper sia veglia. Ella è pronta da murir da la said per sia libertad. Perquai è‘la libra.

Imaginaziun dultscha versus realità crudela

Che contrast cun chans e giats e chavals. U giaglinas. Vachas domestitgadas perencunter èn sa sviluppadas per nos grond profit. Nus (ed auters) las avain tratgas ad animals d’auta prestaziun. Las vachas las pli profitablas sa rechattan ironicamain en l’Arabia saudita. Quellas vachas na vesan en lur vita mai ina pastgira e vegnan pavladas unicamain cun pavel concentrà. Er en Svizra vegnan vachas nezegiadas a moda intensiva per la producziun da charn e latg.

Quant ipocritic (engl.: hypocritical) èsi en quest connex d’esser schocà da cumbats da taurs en las arenas da la peninsla iberica. I vegn tschessentà il fatg ch’ils taurs spagnols gaudan almain ina tratga d’auta qualità, er sch‘els vegnan mazzads a moda crudela. Il torrero Victor Barrio ch’è mort questa stad tras in culp d’in taur è vegnì surchargià postum cun gomias da glieud da l’entir mund. Er en Svizra hai dà talas reacziuns, tar nus, nua che la majoritad dals vadels masculins vegnan battegiads cul num „Mast“.


Fotografia: https://www.pexels.com (CC0)
Text: Rest Giacun Dermont, Cuira

 

►FA PART! Commentescha sutvart! +++ Il spiert da cuminanza è important ed uschia è mintgin bainvegni da sviluppar quist project cun nus; Igl è pussaivel da registrar events e nus publitgain Vossas novitads. Scha vus avais gust da contribuir in artitgel ans pudais trametter in e-mail sin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.