Autur LATABLA avust e settember 2016 - naschì e creschì si a Laax en Surselva, scolas e studis a Cuira, Milaun, Turitg e Friburg. Stà en set onns main che quindesch dis ad alp. Ama la mar e la cuschina taliana.
Da Rest Giacun Dermont -
In dals pli vegls mitos enconuschents en la cultura occidentala è l’existenza dad unicorns. L’idea chi pudessan exister creatiras da tarabla talmain fantasticas giascha profund en la conscienza umana. I dà biologs che sustegnan ina tesa ordvart interessanta davart l’origin da quest mitos remarchabel.
Danunder deriva mo l’idea chi pudessan exister chavals cun corna? L’origin dal mitos da l’unicorn è bler pli vegl che las istorgias ed ils comics da Walt Disney ans suggereschan. En las tarablas da Grimm, che pon vegnir consideradas sco ierta culturala da gronda muntada, gieua l’unicorn già ina rolla impurtanta. Tenor la scienza archeologica n’hai mai dà in chavagl cun in corn, ma l’idea d’ina tala creatira da fantasia è probablamain bler pli veglia che quai ch’ins ha pudì supponir enfin ussa.
Savida che sa mantegna durant tschentaners
Ils frars Grimm n’ans indicheschan deplorablamain betg exactas funtaunas da lur istorgias. Malgrà las eventualas inspiraziuns fantasticas d’in dals frars „n’èn tarablas e mitos a la fin nagut auter ch’experienzas da la sort umana creadas e furmadas, dadas enavant entras ils tschentaners“ (E.Aeppli, Der Traum...). L’istorgia dal schnederin valurus cumpiglia in unicorn. Vuland attachar il schnederin resta l’unicorn pitgà cun ses corn en in bostg. Er ils filosofs grecs discurran d’unicorns.
Quant ipocritic (engl.: hypocritical) èsi en quest connex d’esser schocà da cumbats da taurs en las arenas da la peninsla iberica. I vegn tschessentà il fatg ch’ils taurs spagnols gaudan almain ina tratga d’auta qualità, er sch‘els vegnan mazzads a moda crudela. Il torrero Victor Barrio ch’è mort questa stad tras in culp d’in taur è vegnì surchargià postum cun gomias da glieud da l’entir mund. Er en Svizra hai dà talas reacziuns, tar nus, nua che la majoritad dals vadels masculins vegnan battegiads cul num „Mast“.
Fotografia: https://www.pexels.com (CC0)
Text: Rest Giacun Dermont, Cuira
Emprima publicaziun: 2016
►FA PART! Commentescha sutvart!
|
Da Rest Giacun Dermont -
La capacitad dad operaziuns dals computers è s’augmentada ils davos onns e decennis a moda rasanta. Baud u tard vegnan maschinas a superar il tscharvè uman. Il svilup dals ultims mais mussa ch’ils computers èn schi damanaivel sco anc mai a quest pass. Davart las consequenzas d’ina intelligenza artificiala superiura a la capacitad cognitiva umana sa lascha be specular.
La primavaira da quest onn è ina novitad circulada tar las redacziuns da quest mund. Per l’emprima giada ha in computer battì in uman en il gieu da strategia chinais cun il num „Go“. Quest gieu sa basa sin in raster da lingias che sa cruschan. Sin quests puncts da cruschada vegnan posiziunads craps alvs u nairs. Mincha giugader emprova da conquistar tant spazi sin la tabla da gieu sco pussaivel. Per giugar a „Go“ n’èn betg mo necessarias capacitads logicas sco en schach, mabain era ina survista strategica e l’abilitad d’adattar la tactica en il decurs dal gieu. Per quests motivs n’ha enfin questa primavaira anc mai in computer battì in dals megliers gieuaders dal mund da „Go“. Ussa dentant ha la firma „Microsoft“ sviluppà in computer ch’è stà pipa da far quai. La maschina cul num „AlphaGo“ è vegnida construida aposta per quest intent.
Nov modus operandi
Durant ch’ils computers convenziunals sa basan sin algoritems relativamain simpels, agescha il nov computer a moda dal tuttafatg differenta. Ils emprims computers ch’han battì in dals megliers giugaders da schach lavuravan simplamain cun quintar ora tut las variantas pussaivlas e lura tscherner tala ch‘empermetta il meglier effect. Il nov computer da Microsoft, che ha batti in dals megliers giugaders da „Go“ dal mund, operescha dentant a moda differenta. El emprenda..
Emprima publicaziun sin latabla.ch: 1 d'avust 2016 (Sche „Siri“ sa dapli che ti)
►FA PART! Co at plascha questa contribuziun? Commentescha sutvart!
|
Da Rest Giacun Dermont -
La religiun da noss temp è la moda. Ella dictescha co che l’uman ha da’s cuntegnair, tge ch’el traffica en ses temp liber e perfin che ch’el mangia. Mancan a la giuventetgna autras perspectivas?
Sa nutrir a moda vegana, passentar uras ed uras a guaffens da trenament en tempels da fitness, dumbrar calorias e quintar idrats carbonics - quai èn tut novs aspects da la giuventetgna d’ozendi. Musclas e forza valan tar ils giuvens sco simbol da status, tar las giuvnas era il regl da vulair esser uschè magras sco pussaivel. La giuventetgna celebrescha il cult corporal sco religiun da substiziun al cult divin. Adina novs centers da fitness avran lur portas e chattan grond resun tar la giuventetgna. Lur idols chattan els en la televisiun ed en l’internet.
Heidi Klum e Social Media
Ils idols per ils giuvenils porschan emissiuns sco tala da Heidi Klum, che tschercha on per on novas giuvnas per la moda. Giuvnas dunnas cun corps da modell sa preschentan al public e fan da tuttas sorts per avair lur quart d’ura da prominenza. Il messadi davos questas emissiuns è il fatal da quest cunfar: Mintgin po brigliar en quest metier, sch’el è be pront da lavurar dir avunda.
La realitad è dentant in’autra.
Be ina pitschna part da l’umanità ha insumma las premissas necessarias per in corp da model. En l’internet, ch’è daditg la funtauna d’infurmaziun preferida da la giuventetgna, curseschan millis e millis maletgs da corps giuvens perfetgs. I vegn suggerà a la giuventetgna che be ils bels e trenads possian avair ina vita cuntenta. Tgi che cunterfà a la norma vegn bittà a chantun e ris ora.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Dumbrar calorias
Sa nutrir a moda „sauna“ è en moda. Ina gronda part da la giuventetgna metta grond pais sin lur nutriment. Ils ins desistan forsa da products d’animals per motivs ecologics u perquai ch’els aman ils animals. Auters dentant sviluppan disturbis da nutriment che pon as sviluppar a malatias cun enormas consequenzas fisicas e psicicas. Dapi entgins ons registreschan communitads che s’engaschan per persunas cun disturbis da mangiar in augment da persunas pertutgadas. Bulimia e anorexia èn malatias ordvart malignas perquai ch’ellas vegnan vesaivlas pir en in stadi già precar. Ils donns corporals chaschunats causads da disturbis da nutriment èn considerabels.
Già survargan ils custs medicinals per persunas cun bulimia ed anorexia tals che vegnan chaschunads da persunas adiposas. Entras ils cult dal corp emblida in part dals umans da viver lur giuventetgna. Minchin vul sa preschentar en la megliera glisch e dà grond pais a la preschentaziun da sasez en l’internet. Tut ils auters aspects da vita da mintgadi perdan impurtanza.
Che schabegia cun ils teaters?
Ils giuvens èn pronts da pajar autas contribuziuns annualas en tempels da fitness, da dar ora lur raps per preparats da nutriment e pulvras da protein. Ma chi posseda in abonnement stagiunal per il teater? L’individualissem da nos temp maina ad in svilup alarmant. Davart las premissas essenzialas per nossa vita da mintgadi na vegn betg pli discutà. Libertad e bainstanza n’èn dentant betg garantidas per l’eternitad, ma ston vegnir defendidas di per di. Il svilup politic en Svizra, en l’Europa ed en ils Stadis Unids da l’America sa distatgescha adina pli ferm da sias ragischs. Uschia sa sviluppa ina società apolitica e pauc critica. Il quint ans preschenta cun il renaschiment da forzas populisticas e naziunalisticas, entras discreditar l’idea d’ina Europa unida e cun pajass sco candidats per ils pli impurtants uffizis da quest mund. Mincha pievel obtegna la regenza ch’el merita.
Text: G. Dermont, Cuira
Fotografia: www.pixabay.com
►FA PART, commentescha sutvart!+++ Il spiert da cuminanza è important ed uschia è mintgin bainvegni da sviluppar quist project cun nus; Igl è pussaivel da registrar events e nus publitgain Vossas novitads. Scha vus avais gust da contribuir in artitgel ans pudais trametter in e-mail sin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. |
Da Rest Giacun Dermont -
Convenziuns vegnan e van, la giuventetgna resta. Dapi passa tschient onns datti moviments da giuventetgna, els han gì gronda influenza sin il decurs da l’istorgia. Ils giuvens dad ozendi vegnan gugent numnads Generaziun Y. Quals èn lur ideals e co sa splega il cumbat per surmuntar convenziuns antiquadas?
Per midadas fundamentalas da la società hai adina duvrà l’engaschi da la giuventetgna. Nagut sa mida avant ch’insatge sa mova, star salda munta regress. Chaussas da midar dessi avunda sin quest mund, ma tgi prenda l’iniziativa? En vista al svilup demografic è la giuventetgna d’ozendi forsa dumandada pir che mai da prender enta pugn las chaussas e da cumbatter per ina società che corrispunda a ses agens ideals; per il bain da tuts.
Moviments da giuventetga cun grond effect
Suenter l’onn 1900 s’han furmads en l’Inghelterra ed en Germania ils emprims moviments tanter la giuventetgna burgaisa. Els han cumbattì encunter las convenziuns magari stretgas da quel temp ed entschet a suandar agens ideals. Il fiasco da l’Emprima Guerra mundiala ha manà ad ina gronda disillusiun da la giuventetgna, cunzunt en la Germania nua ch’ils giuvens sa sentivan sco unfrendas d’ina guerra ch’ils vegls han inizià e vulì. Il regime naziunalsocialistic ha chapì d’integrar la giuventetgna per sia chaussa ed ha cuntanschì d’attrar ina generaziun obedaivla, insumma betg critica. Las consequenzas èn enconuschentas.
Nua èn restads ils ideals dal 1968?
La generaziun giuvna dad ozendi guarda enavos sin ils onns suenter 1968 cun sentiments magari ambivalents. Dad ina vart èn ils merits da quell’epoca incontestads e da fich gronda impurtanza per nossa società odierna. Da l’autra vart ans dumondan ins er nua che tut quella glieud as rechatta ussa? En quai propi las medemas persunas cun lur chavels lungs e las barbas sfarfatgas che sesan ozendi cun vestgadira e frisura adretta en las etagas sura e surveglian il consumissem? Nua èn restads ils ideals dal 1968?
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Punk politicamain correct
Er il moviment da punk cun lur parolas antietatisticas d’ina giada s’ha suttamess ad in correctadad politica che fa smarvegliar. Il festival da punk Afropunk, ch’ha lieu a Brooklyn, New York dapi l’onn 2005, è sta quest’on sut il motto da la correctadad politica. La giuventetgna dad oz na duai betg esser pli mo encunter sexissem e rassissem, ma er encunter disavantagar impedids, glieud veglia, homosexuals, glieud grossa, persunas transsexualas ed insumma encunter tut odi. La glieud duai simplamain sautar. Sautar, consumar e lura ir a chasa e glindesdi endamaun puspè sa mussar al plaz da lavur. Ina società che tascha. Ora e labora en pleds moderns, paun e gieus per il pievel. Betg chi fiss bun da laschar reviver x-ina furma da quest odi, ma ils ideals pudessan bain esser empau pli constructivs che da simplamain taschair davart tut.
E quai l’essenza da la generaziun Y?
La generaziun Y, la gronda part dad els „digital natives“, celebrescha ina superficialitad fatala. Be cun sa preschantar da la megldra vart en l’internet n’esi fatg nagut per in meglier mund. Cun s’ignivar en il sistem actual er betg. Ina tala indifferenza envers ils problems acuts da patria e dal mund insumma è pura decadenza. Tgi vul anc crair vi da la solidarità tanter las generaziuns sche las refurmas da la cassa da rentas vegnan sbittadas giada per giada a l’urna causa la maioritad da glieud veglia tanter ils votants? È il sistem da rentas be per la part da la società ch’ha già passà ils tschinquanta? Sche la cassa da pensiun va cun ils pes ensi sche è nos stadi, ludà sin tschel u betg, concurs. Bancrut. La generaziun Y vegn a pudair realisar ses ideals be ensemen cun las generaziuns pli veglias. I sto dar ussa novas furmas da collavuraziun e convivenza. I drova ina refurma da la società – e quella na daventa da sasez senza ils impuls da la giuventetgna.
Text: G. Dermont
Fotografia: www.pixabay.com (CC0)
►FA PART, commentescha sutvart!+++ Il spiert da cuminanza è important ed uschia è mintgin bainvegni da sviluppar quist project cun nus; Igl è pussaivel da registrar events e nus publitgain Vossas novitads. Scha vus avais gust da contribuir in artitgel ans pudais trametter in e-mail sin This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. |
Da Rest Giacun Dermont -
In dals pli vegls mitos enconuschents en la cultura occidentala è l’existenza dad unicorns. L’idea chi pudessan exister creatiras da tarabla talmain fantasticas giascha profund en la conscienza umana. I dà biologs che sustegnan ina tesa ordvart interessanta davart l’origin da quest mitos remarchabel.
Danunder deriva mo l’idea chi pudessan exister chavals cun corna? L’origin dal mitos da l’unicorn è bler pli vegl che las istorgias ed ils comics da Walt Disney ans suggereschan. En las tarablas da Grimm, che pon vegnir consideradas sco ierta culturala da gronda muntada, gieua l’unicorn già ina rolla impurtanta. Tenor la scienza archeologica n’hai mai dà in chavagl cun in corn, ma l’idea d’ina tala creatira da fantasia è probablamain bler pli veglia che quai ch’ins ha pudì supponir enfin ussa.
Savida che sa mantegna durant tschentaners
Ils frars Grimm n’ans indicheschan deplorablamain betg exactas funtaunas da lur istorgias. Malgrà las eventualas inspiraziuns fantasticas d’in dals frars „n’èn tarablas e mitos a la fin nagut auter ch’experienzas da la sort umana creadas e furmadas, dadas enavant entras ils tschentaners“ (E.Aeppli, Der Traum...). L’istorgia dal schnederin valurus cumpiglia in unicorn. Vuland attachar il schnederin resta l’unicorn pitgà cun ses corn en in bostg. Er ils filosofs grecs discurran d’unicorns.
Quant ipocritic (engl.: hypocritical) èsi en quest connex d’esser schocà da cumbats da taurs en las arenas da la peninsla iberica. I vegn tschessentà il fatg ch’ils taurs spagnols gaudan almain ina tratga d’auta qualità, er sch‘els vegnan mazzads a moda crudela. Il torrero Victor Barrio ch’è mort questa stad tras in culp d’in taur è vegnì surchargià postum cun gomias da glieud da l’entir mund. Er en Svizra hai dà talas reacziuns, tar nus, nua che la majoritad dals vadels masculins vegnan battegiads cul num „Mast“.
Fotografia: https://www.pexels.com (CC0)
Text: Rest Giacun Dermont, Cuira
►FA PART! Commentescha sutvart!
|
Da Rest Giacun Dermont -
La capacitad dad operaziuns dals computers è s’augmentada ils davos onns e decennis a moda rasanta. Baud u tard vegnan maschinas a superar il tscharvè uman. Il svilup dals ultims mais mussa ch’ils computers èn schi damanaivel sco anc mai a quest pass. Davart las consequenzas d’ina intelligenza artificiala superiura a la capacitad cognitiva umana sa lascha be specular.
La primavaira da quest onn è ina novitad circulada tar las redacziuns da quest mund. Per l’emprima giada ha in computer battì in uman en il gieu da strategia chinais cun il num „Go“. Quest gieu sa basa sin in raster da lingias che sa cruschan. Sin quests puncts da cruschada vegnan posiziunads craps alvs u nairs. Mincha giugader emprova da conquistar tant spazi sin la tabla da gieu sco pussaivel. Per giugar a „Go“ n’èn betg mo necessarias capacitads logicas sco en schach, mabain era ina survista strategica e l’abilitad d’adattar la tactica en il decurs dal gieu. Per quests motivs n’ha enfin questa primavaira anc mai in computer battì in dals megliers gieuaders dal mund da „Go“. Ussa dentant ha la firma „Microsoft“ sviluppà in computer ch’è stà pipa da far quai. La maschina cul num „AlphaGo“ è vegnida construida aposta per quest intent.
Nov modus operandi
Durant ch’ils computers convenziunals sa basan sin algoritems relativamain simpels, agescha il nov computer a moda dal tuttafatg differenta. Ils emprims computers ch’han battì in dals megliers giugaders da schach lavuravan simplamain cun quintar ora tut las variantas pussaivlas e lura tscherner tala ch‘empermetta il meglier effect. Il nov computer da Microsoft, che ha batti in dals megliers giugaders da „Go“ dal mund, operescha dentant a moda differenta. El emprenda..
►FA PART! Co at plascha questa contribuziun? Commentescha sutvart!
|