Autura LATABLA dapi avust 2016 - Annatina Nay, viva a Trun e Turitg, lavura sco graficra independenta, observadra en differentas situaziuns, savens sin viadi el tren, s'interessescha per carstgaus e lur raquintaziuns, rimna regurdientschas e muments per crear historias el tgau e sin pupi.
Autur LATABLA dapi avust 2016 - Benedetto Vigne è naschì en Italia (1951), creschì en Surses e viva dapi quarant’onns a Turitg. El scriva istorgias e chanzuns, el descriva suns e tuns e fa magari er in zic radio. De facto ha el scrit onns or recensiuns per la gasetta Tages-Anzeiger ed ha tgirà per RTR las emissiuns «La truvaglia» e «Las perlas». Ultra da quai fa el oz part da la gruppa da rock rumantscha-turitgaisa L_MAR.
Autura LATABLA dapi avuost 2016 - Uffanza ad Ardez , studi da romanistica comperativa, tudestg e rumantsch a Turitg, 2013-2017 translatura per il rumantsch en la Chanzlia federala a Berna, 2014-2016 redactura dal magazin da cultura Subkutan tar Radio Bern RaBe, sa participescha al Tavulin litterar dad RTR , dapi 2017 redacziun dal Chalender Ladin. Viva cun ses um e lur dus uffants a Uetikon.
Fundatura ed autura - creschüda sü a Tschlin in Engiadina Bassa. Davo la finischiun da la HTF a Cuoira ha'la lavurà 6 ons i'l marketing pro ün'agentura da viadis. Daspö il 2007 ingaschada sco assistenta pro üna banca.
Auturas LATABLA dapi november 2016 - Claudia Cadruvi ha 51 onns. Viola Nesa Pfeiffer ha 25 onns. Mamma e figlia scrivan omaduas gugent, la mamma sco schurnalista, la figlia sco columnista. Ellas studegian era omaduas, la mamma giurisprudenza e la figlia istorgia, germanistica e rumantsch. Omaduas han l’impressiun che l’agen rom da studi, saja il pli cool ed il pli impurtant. Malgrà che Viola Nesa n’abitescha betg pli a chasa, stattan mamma e figlia en stretg contact. Ellas communitgeschan stedi per email u whatsapp. Quai fan ellas era per LATABLA sut il titel „mamma dumonda figlia“ u „figlia dumonda mamma“.
Autura LATABLA dapi avust 2016 - Dominique Dosch (21) è carscheida se a Tinizong. Gio da pitschna anse ò‘la invento gugent istorgias, uscheia tg’ella è sa participada a diversas occurenzas da screiver rumantschas. Igl onn 2013 è nia publitgia igl sies roman da fantascheia “Sindoria” dalla Chasa Editura Rumantscha. Ossa abitescha ella a Friburg e fò en studi da psicologia, pedagogia e rumantsch.
Il DRG (Dicziunari Rumantsch Grischun) è in dals quatter vocabularis naziunals e documentescha la lingua rumantscha dal Grischun, qvd. tut ils idioms e dialects rumantschs dal Grischun en furma scritta e discurrida. Il coc dals artitgels dal DRG furma il pled cun sia muntada, sia derasaziun, ses diever e sia derivanza. Latiers tutga era la cultura populara cun locuziuns, spruhs e proverbis. Collavuraturas e collavuraturs dal DRG preschentan qua en questa rubrica pleds e proverbis chattads en il DRG. Quel è dapi il december 2018 er accessibel online. (www.drg.ch)
Autura LATABLA dapi avust 2016 - Fadrina Hofmann es creschüda sü a Scuol e viva hoz darcheu cun sia famiglia quia. Ella ha stübgià scienza da medias e comunicaziun, schurnalissem e rumantsch a l'università da Friburg. Daspö 2009 è'la redactura pro "Die Südostschweiz". Ella ha publichà plüs cudeschs e diversas istorgias.
Autur LATABLA dapi december 2016 - Mario Pacchioli (*1981 en Surselva) ei musicist ed actur da teater. Suenter haver absolviu il seminari da scolasts a Cuera, sededichescha el cumpleinamein alla musica. Sco collaboratur liber scriva el dapi il 2011 ils “Impuls" per il Radio Romontsch. Oz viva e lavura Mario Pacchioli a Paris sco actur da teater e musicist. (infos: www.mariopacchioli.com)
Autura LATABLA dapi october 2018 - Creschida si e stat a Vilters. Ella ha studegià pedagogia e rumantsch a l’universitad a Friburg. Gugent ha ella temp cun ses chars ed en cumpagnia, discurs, observaziun e reflexiun, musica, tschigulatta da latg, da pudair viagiar e turnar.
La GiuRu (Giuventetgna Rumantscha) emprova da promover contacts tranter la giuventetgna da las tschintg differentas regiuns rumantschas e da la bassa. Ella porscha a giuvnas Rumantschas e giuvens Rumantschs raps, communicaziun ed agid per la realisaziun d’in project cultural rumantsch. La GiuRu è uniun affiliada a la Lia Rumantscha e po trametter quater delegads a las radunanzas generalas. Entant che la GiuRu figurescha sco uniun tetgala per las uniuns da giuventetgna localas, è la YEN la uniun tetgala da las minoritads linguisticas da l’Europa.
Autur LATABLA avust e settember 2016 - naschì e creschì si a Laax en Surselva, scolas e studis a Cuira, Milaun, Turitg e Friburg. Stà en set onns main che quindesch dis ad alp. Ama la mar e la cuschina taliana.
Autura LATABLA dapi schaner 2017 - Romana Ganzoni (*1967) es autura da Scuol. Ella lavura e viva a Schlarigna. Raquints, poesias, essais, columnas. Seis prüm cudesch cumparü in marz 2017 pro Rotpunkt, Turich, ha nom "Granda Grischun“.
Da Benedetto Vigne - Ad Astrid Alexandre gartegia cun ses segund album «Umbrivas» ina nova capolavur da la scena rumantscha.
Jau vuless numnar Astrid Alexandre betg simplamain ina chantanta u chantadura, jau preferesch numnar ella ina «artista vocalica». Ina persuna che sa far cun sia vusch dapli che mo «chantar», ina che sa schonglar, capriolar, chaubriclar cun sias cordas vocalicas. Quella qualitad demussa Astrid gist en l’emprim toc da ses nov album «Umbrivas», cumparì l’entschatta da mars, la skizza cun il titel «Lighthouse» (bel da battegiar l’album «Umbrivas» e lura gist cumenzar cun la glisch!). E quest «far traglischant» (Leuchtturm) bogna l’artista en in mar da misterius ecos ambientals, sur ils quals la vusch principala sgulatta aut ed ostinat sco ina vela ent il vent.
Differentas texturas
Ma i na va betg per la pura demonstraziun acrobatica – gia la segunda chanzun, quella «Beautiful Mind» emprestada da l’amia Corin Curschellas, passa si en in vestgì daltut different, ina spassegiada en ponns da popsong atemporal, chantà cun vusch bassa, carmalanta. Ed uschia sa noda l’entir album da textura a textura, da clavazin a calimba, da sintetisader a ghitarra, senza però bandunar la tempra basica da l’autura. Muments africanisants, arias da chanson, escapadas da funk, minimalissems ramurus – gea, perfin in trantertun recurrent da chanzunetta d’uffant udin nus qua. Ed adina puspè interrumpa la musicista il fluss dal toc, per inserir in mument da reflexiun, da cuntradicziun schizunt, applitgond accords diminuids, melodias guerschas. Precis sco quel cuntrast tranter las sumbrivas ed il far traglischant.
Suonda LATABLA!
Forsa er insatge per vus:
Da Romana Ganzoni - I d’eira ün sbagl da leger la Neue Zürcher Zeitung avant ün pêr eivnas. Esa necessari cha gazettas seriusas citeschan in detagl l’acta d’achüsa i’l cas da Rupperswil? Ün hom giuven haja – adonta ch’el d’eira para adüna calm e gentil - aschaschinà ün bel di cun crudeltà ed infamia straordinaria a sang fraid quatter umans, üna mamma e seis duos figls, ma eir l’amia dal figl plü vegl. Avant co tagliar sü la gula ha il morder (seis nom nu vain manzunà per til proteger) violà il figl plü giuven e filmà tuot, davo ha’l dat fö la chasa.
Impizzand üna famiglia vaiva’l fingià aint il cheu la prosma, la glista dals mats ch’el vulaiva torturar sexualmaing d’eira pronta, quai til varà quietà e fat ch’el nu perda ne nerva ne controlla, el pudaiva giodair il mumaint. Uossa e’l davant tribunal e duos psichiaters til attesteschan ch’el saja pront per üna terapia e cha quai saja pussibel.
La psicologia as morda aint ill’agena cua
La psicologia ha pers seis compass sco tschertas medias, l’unic compass cha la psicologia para d’avair in quist cas es la psicologia – sainza muond -, ella as morda aint ill’agena cua, cun oters pleds: Ella es autoreferenziala. Ils psichiaters saran gnüts a quella conclusiun, perche cha l’aschaschin ha savü inscenar si’incletta, imitand la normalità sociala ed emoziunala. Quai savaiva el eir far avant ils mordraretschs diabolics, id es sia natüra (voul dir: El s’adatta a mincha situaziun perfettamaing. Adüna).
Text: R. Ganzoni, Schlarigna
Fotografia: www.pixabay.com
Suonda LATABLA!
Forsa er insatge per vus: