Autura LATABLA dapi avust 2016 - Annatina Nay, viva a Trun e Turitg, lavura sco graficra independenta, observadra en differentas situaziuns, savens sin viadi el tren, s'interessescha per carstgaus e lur raquintaziuns, rimna regurdientschas e muments per crear historias el tgau e sin pupi.
Autur LATABLA dapi avust 2016 - Benedetto Vigne è naschì en Italia (1951), creschì en Surses e viva dapi quarant’onns a Turitg. El scriva istorgias e chanzuns, el descriva suns e tuns e fa magari er in zic radio. De facto ha el scrit onns or recensiuns per la gasetta Tages-Anzeiger ed ha tgirà per RTR las emissiuns «La truvaglia» e «Las perlas». Ultra da quai fa el oz part da la gruppa da rock rumantscha-turitgaisa L_MAR.
Autura LATABLA dapi avuost 2016 - Uffanza ad Ardez , studi da romanistica comperativa, tudestg e rumantsch a Turitg, 2013-2017 translatura per il rumantsch en la Chanzlia federala a Berna, 2014-2016 redactura dal magazin da cultura Subkutan tar Radio Bern RaBe, sa participescha al Tavulin litterar dad RTR , dapi 2017 redacziun dal Chalender Ladin. Viva cun ses um e lur dus uffants a Uetikon.
Fundatura ed autura - creschüda sü a Tschlin in Engiadina Bassa. Davo la finischiun da la HTF a Cuoira ha'la lavurà 6 ons i'l marketing pro ün'agentura da viadis. Daspö il 2007 ingaschada sco assistenta pro üna banca.
Auturas LATABLA dapi november 2016 - Claudia Cadruvi ha 51 onns. Viola Nesa Pfeiffer ha 25 onns. Mamma e figlia scrivan omaduas gugent, la mamma sco schurnalista, la figlia sco columnista. Ellas studegian era omaduas, la mamma giurisprudenza e la figlia istorgia, germanistica e rumantsch. Omaduas han l’impressiun che l’agen rom da studi, saja il pli cool ed il pli impurtant. Malgrà che Viola Nesa n’abitescha betg pli a chasa, stattan mamma e figlia en stretg contact. Ellas communitgeschan stedi per email u whatsapp. Quai fan ellas era per LATABLA sut il titel „mamma dumonda figlia“ u „figlia dumonda mamma“.
Autura LATABLA dapi avust 2016 - Dominique Dosch (21) è carscheida se a Tinizong. Gio da pitschna anse ò‘la invento gugent istorgias, uscheia tg’ella è sa participada a diversas occurenzas da screiver rumantschas. Igl onn 2013 è nia publitgia igl sies roman da fantascheia “Sindoria” dalla Chasa Editura Rumantscha. Ossa abitescha ella a Friburg e fò en studi da psicologia, pedagogia e rumantsch.
Il DRG (Dicziunari Rumantsch Grischun) è in dals quatter vocabularis naziunals e documentescha la lingua rumantscha dal Grischun, qvd. tut ils idioms e dialects rumantschs dal Grischun en furma scritta e discurrida. Il coc dals artitgels dal DRG furma il pled cun sia muntada, sia derasaziun, ses diever e sia derivanza. Latiers tutga era la cultura populara cun locuziuns, spruhs e proverbis. Collavuraturas e collavuraturs dal DRG preschentan qua en questa rubrica pleds e proverbis chattads en il DRG. Quel è dapi il december 2018 er accessibel online. (www.drg.ch)
Autura LATABLA dapi avust 2016 - Fadrina Hofmann es creschüda sü a Scuol e viva hoz darcheu cun sia famiglia quia. Ella ha stübgià scienza da medias e comunicaziun, schurnalissem e rumantsch a l'università da Friburg. Daspö 2009 è'la redactura pro "Die Südostschweiz". Ella ha publichà plüs cudeschs e diversas istorgias.
Autur LATABLA dapi december 2016 - Mario Pacchioli (*1981 en Surselva) ei musicist ed actur da teater. Suenter haver absolviu il seminari da scolasts a Cuera, sededichescha el cumpleinamein alla musica. Sco collaboratur liber scriva el dapi il 2011 ils “Impuls" per il Radio Romontsch. Oz viva e lavura Mario Pacchioli a Paris sco actur da teater e musicist. (infos: www.mariopacchioli.com)
Autura LATABLA dapi october 2018 - Creschida si e stat a Vilters. Ella ha studegià pedagogia e rumantsch a l’universitad a Friburg. Gugent ha ella temp cun ses chars ed en cumpagnia, discurs, observaziun e reflexiun, musica, tschigulatta da latg, da pudair viagiar e turnar.
La GiuRu (Giuventetgna Rumantscha) emprova da promover contacts tranter la giuventetgna da las tschintg differentas regiuns rumantschas e da la bassa. Ella porscha a giuvnas Rumantschas e giuvens Rumantschs raps, communicaziun ed agid per la realisaziun d’in project cultural rumantsch. La GiuRu è uniun affiliada a la Lia Rumantscha e po trametter quater delegads a las radunanzas generalas. Entant che la GiuRu figurescha sco uniun tetgala per las uniuns da giuventetgna localas, è la YEN la uniun tetgala da las minoritads linguisticas da l’Europa.
Autur LATABLA avust e settember 2016 - naschì e creschì si a Laax en Surselva, scolas e studis a Cuira, Milaun, Turitg e Friburg. Stà en set onns main che quindesch dis ad alp. Ama la mar e la cuschina taliana.
Autura LATABLA dapi schaner 2017 - Romana Ganzoni (*1967) es autura da Scuol. Ella lavura e viva a Schlarigna. Raquints, poesias, essais, columnas. Seis prüm cudesch cumparü in marz 2017 pro Rotpunkt, Turich, ha nom "Granda Grischun“.
Da Bettina Vital -
La tschiera m’invida our aint il davomezdi. Id es dumengia e las vias da cità posan. Hoz nu stona transportar millis da persunas chi’s cruschan e traversan ils trottuars da lündeschdi bunura fin venderdi saira. Ellas nu ston travuonder la svapur da las culuonnas dad autos chi spettan chi gnia verd. Eir ellas tiran hoz il flà e laschan chi tuna inclur oter.
I passa ün jogger cun passins leivs, sül trottinet am vegnan incunter duos massellinas cotschnas inromadas d’üna pelerina gelgua.
Üna surfatscha bletscha e gruflignada straglüscha. Il lai schlada seis sindal eir sur mai. Punctins dvaintan rinchs chi creschan e’s disfan. Eu met sü la chapütscha da meis mantel e spet. Ün’unica barcha a vela as palainta ün toc inoura, tuot alba. Tschellas sun francadas al port, minchüna sün seis pantun. Tuot malpazchaintas sbaluonzchna sainza pos dond clocs. Eir ellas nodessan jent illa tschiera da november. Dasper mai via passa ün pudel nair be spüfs fond vapur. Sia patruna til sieua suot ün parasur pink.
Dandettamaing driva il tschêl üna sfessina e lascha tras ün straglüsch. Eu sun rivada pro’l piogn. Ingün’orma. Il lain bletsch glüscha e davant mai via passa l’anda cul cheu verd. Ella para da savair precis ingio ch’ella voul ir, noda guliv oura. Esser resolut es üna buna qualità.
Grazia fitg a tut ils sponsurs da LATABLA:
Eu n’ha jent il lain suot meis peis. Las tramas strettas lungaintas invidan a star giò in rain, tiran adimmaint la stà, cur ch’ün davo tschel va giò dals trais s-chalins e cupich’aint il lai. Ils üns mordan süls daints e sglischan planin planet plü chafuol i’l frais-chin, ils oters nu fan lungas e siglian cul cheu avant. Pac davent ün sprinzlöz e squittöz dals uffants intuorn la sglischaduoira. Sül prà lur süaintamans rasats oura spettan da gnir dovrats. Minchatant spettna davomezdis inters. Hoz es tuot vöd, dafatta las chavognas dal rument hana rumi.
La vendadra da maruns dà üna vouta in sia chaldera. Seis sguard as drizza insü. Fils dad aua illa glüm. I pluschigna fingià d’üna pezza sül fuond da föglias brüngelgorandschas. Ün tapet sulvadi e spess imbellischa l’asfalt. Eu ruslign davent la pletscha brüna e mord sün üna surfatscha pailusa e tevgia. Che dutsch ch’ün davomezdi da tschiera po esser. Maruns da november! Cullas brünas riantadas in ün s-charnütsch chi scruoscha.
Cun dar ün ultim sguard oura sül lai vezza cha la barcha a vela es svanida. La tschiera tilla varà travussa, tilla varà laschada ir giò per la gula da dumengias. Eu tuoss e spüd oura ün piz crousla brüna. E darcheu am vain incunter ün tracagnottel sül velo. Seis stivalins cotschens pedalan a tuot pudair. Ün pêr razs da sulai m’accumpognan vers chasa. Eu büt il s-charnütsch vöd in üna chavogna e tegn in salv per l’eivna chi vain üna gronda boccada tschiera dutscha, tschêl per sclerir, aua frais-cha e maruns tevs. In mai cula ün mar d’amur, ün mar da clerità.
Text e fotografia: Bettina Vital, Turitg
Suonda LATABLA!